Aşırı sıcak, sel ve yangın! 2023 yazı yeni normal miydi?
İklim bilimcilerin bu yazın zorlu hava koşullarıyla ilgili bir mesajı var: Alışmak!
Kontrol edilemeyen yangınlar, seller ve sıcak hava dalgaları daha da kötüleşecek, daha sık meydana gelecek ve daha fazla insanı etkileyecek
British Columbia Üniversitesi’nde atmosfer bilimci ve yardımcı doçent olan Rachel White, “Henüz yeni bir normal yok. Şu anda yaşadıklarımız muhtemelen yeni normale giden yolda bir kırılmadan başka bir şey değil.”diyor.
İklim bilimciler onlarca yıldır havaya sera gazı pompalamanın gezegeni ısıttığını, daha fazla kontrol edilemeyen yangına, daha güçlü fırtınalara ve daha uzun sıcak hava dalgalarına yol açtığını söylüyor.
Sadece sıcaklıklar yükselmiyor
Pennsylvania Üniversitesi’nden profesör Michael E. Mann, daha sıcak bir gezegenin sadece daha fazla sıcaklık anlamına gelmediğini söyledi.
Sıcaklar toprağı kurutarak yaz kuraklıklarını daha da kötüleştirir. Sıcaklık ve kuraklık şiddetli orman yangınlarının reçetesidir. Atmosfer ısındıkça daha fazla su tutulur, bu da daha fazla yağışa ve sellere yol açar.
Buna ek olarak, sıcak ve soğuk havayı ayıran güçlü, yüksek irtifa rüzgarlarından oluşan dar bir bant olan jet akımı, yaz aylarında Dünya’nın kutupları ısındıkça yavaşladı.
Profesör Mann, bunun uzun süreli kuraklık ve yangınlar gibi kalıcı aşırı hava koşullarına neden olduğunu söyledi.
En sıcak yıl 2023 olabilir
Temmuz dünyanın kaydedilen en sıcak ayıydı. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’ne göre 2023, tarihteki en sıcak yıl olma yolunda ilerliyor.
Yaz aylarındaki sıcak hava dalgaları yeni bir şey değil. Geçmişte yaz aylarının çok sıcak olduğu yıllar vardı. Ancak 2023 biraz farklı.
İngiltere’deki Reading Üniversitesi’nden Meteorolog Akshay Deoras, günlerce veya daha uzun süren rekor yüksek sıcaklıklara sahip sıcak hava dalgalarının meydana geldiğini ve bunun büyük bir sorun olduğunu belirtiyor.
Çin, geçtiğimiz ay ülkenin kuzeybatısında sıcaklıkların 52 santigrat dereceye yükselmesiyle yeni bir ulusal rekor kırdı. Ağustos ayı sonuna kadar Avrupa’da da sıcak hava dalgaları yaşandı.
Yangınlar artıyor
Kavurucu sıcaklar dünya çapında kuraklık koşullarını kötüleştirerek Yunanistan, İspanya, ABD, Kanada ve Türkiye’de yangınları körükledi.
Londra ve Hollanda merkezli bir grup iklim bilimci olan World Weather Attribution’dan bir grup, orman yangınlarının yayılmasını etkileyen sıcaklık, yağış, rüzgar ve nemin bileşik bir ölçümü olan yangın havasının iklim değişikliği nedeniyle arttığını buldu.
Taşkınlar kaçınılmaz
Michigan Üniversitesi’nden iklim profesörü Muhammad Ombadi, Dünya’nın atmosferi ısındıkça daha fazla su buharı tuttuğunu, bunun da yıkıcı sellere yol açabilecek şiddetli yağışlara yol açtığını söyledi.
NASA’ya göre, Dünya’nın atmosferi her 1 santigrat derecelik ısınma için yüzde 7 daha fazla nem tutabiliyor. Geçen ay yüzyılın en kötü sel felaketi Vermont’un başkenti Montpelier’i vurdu. Eyalet genelinde konutlar, işyerleri ve kritik altyapı yıkıldı. Kurtarma ekipleri mahsur kalan vatandaşları kurtarmak için seferber oldu.
Çin’de, Doksuri Tayfunu’ndan kaynaklanan sağanak yağmurlar, Pekin bölgesinde on yıl içinde yaşanan en ölümcül sele neden oldu.
Hilary Kasırgası’nın kalıntıları hafta sonu Güney Kaliforniya’ya rekor düzeyde yağmur yağdırdı ve tipik olarak kuru olan Palm Springs’teki yolları sular altında bıraktı. Hilary, yaklaşık bir yüzyıldır bölgeyi vuran ilk tropikal fırtınaydı.
İklim değişikliği tüm bu olayları tetikliyor ve bilim insanları önümüzdeki yıllarda bu tür felaketleri daha fazla göreceğimizi düşünüyor.
Bu olumsuz senaryoların önlenmesi ve hafifletilmesi için küresel düzeyde sera gazı emisyonlarının azaltılması, sürdürülebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılması, çevre koruma tedbirlerinin arttırılması ve iklim değişikliğine uyum sağlanması yönünde acil aksiyonların alınması gerekmektedir.
